A fins da década dos setenta e comezos dos oitenta do pasado século, iníciase o proceso do abandono do uso do monte por parte dos veciños debido a que o gando comeza a ser estabulado e xa non se necesita como pasto nin como esquilmo para as cortes. Por esta razón, os veciños acordan constituírse en Sociedade Agraria de Transformación coa finalidade de subscribir un convenio de repoboación do monte coa Xunta.
Sociedade Agraria de Transformación
O 18 de febreiro de 1984 subscríbese entre a sociedade Agraria de Transformación nº 446-XUGA e a Consellaría de Agricultura, Pesca e Alimentación o Convenio do Monte de Penarrubia.
A acta fundacional desta sociedade non nata foi asinada o 10 de decembro de 1985 perante José Luis Roca, Secretario da Cámara Agraria Local, figurando como presidente Dositeo Pardo Fernández, da casa do Ferreiro, e como secretario José López Fernández, da casa de Mofín. No mes de febreiro de 1986, incóase a constitución da SAT número 446 XUGA, integrada por todos os veciños como partícipes incluído, descoñecemos con que dereitos, o párroco José Vilariño coa finalidade de asinar un convenio coa Administración para realizar unha plantación de 85 hectáreas de piñeiro radiata. A sociedade non chegou a funcionar por falta dos requisitos formais, entre eles a elevación a escritura pública da súa constitución ao tratarse de bens inmóbeis os afectados. Tampouco se realizou a plantación das 85 hectáreas aludidas nos estatutos, senón unha extensión máis reducida.
Convenio SAT-Veciños
No convenio acórdase, ademais da plantación dese número de hectáreas, construír unha pista forestal e un cortalumes perimetral. O orzamento ascende a 7.200.000 ptas. (43.272,87 euros) Do cal 5.100.000 ptas. (30.651,62 euros) dedícanse á plantación, 1.600.000 (9.616,19 euros) á pista forestal e 500.000 ptas. (3.005,06) aos cortalumes. Deste orzamento, a Xunta achega o 50 por cento e o outro 50 por cento ten a consideración de anticipo reintegrábel que sería amortizado coa participación da Consellería nos froitos da venda da madeira que produza esa superficie. Fíxase como data do comezo da repoboación e das demais obras o mes de marzo de 1986. Desde o ano 1986 até o 2009, malia terse creado sobre o papel a SAT, esta sociedade carece de validez xurídica e, por isto é necesario constituír nesta data a Comunidade de bens, que se mantén vixente na actualidade.
Novo convenio
O 2 de maio de 2003, os propietarios do monte outorgan poder notarial en Becerreá a favor de Manuel Fernández González, da casa de Miguelín, e Antonio López Otero, da casa de Lopo, para que tramiten coa Consellaría de Medio Ambiente a sinatura dun novo Convenio para o monte que anulase e substituíse o vixente. Neste novo convenio xa non figura como propietario do monte, como sucedía no anterior, o párroco. O convenio “ten por obxecto a incorporación do voo e obras auxiliares creadas ao amparo do anterior, a conservación e tratamento silvícola das masas forestais implantadas, o seu aproveitamento e a execución das obras e traballos complementarios e auxiliares concordantes con tales fins“. A superficie do monte conveniada comprende 85 ha. das que 57 están repoboadas de pinus radiata, 25 de rasa forestal e 3 de superficie inforestal. Sobre esta superficie, contabilízase que, do seu valor, o 50% corresponde ao concepto de subvención concedida pola Xunta no momento da plantación e o outro 50%, a anticipo que adianta a Consellaría polos gastos xerados no monte. O saldo inicial do convenio supón 48.669,53 euros a favor da Xunta. A duración deste convenio fíxase en trece anos. O 2 de abril de 2004, José Manuel Barreiro Fernández, conselleiro de Medio Ambiente por unha parte, e pola outra Manuel Fernández González e Antonio López otero, asinan este novo convenio.
Comunidade de bens
O 23 de agosto de 2009, constituíuse formalmente a Comunidade de Propietarios Monte de Penarrubia baixo a institución xurídica de comunidade de bens, con número de identificación fiscal E27400548, integrada polos catorce titulares de cadansúa casa. Se ben na sección A segue manténdose como comunidade de bens a masa forestal existente até a corta dos piñeiros segundo se acordou na partición do monte, nas demais seccións cada veciño vén realizando nas parcelas que lle foron asignadas por sorteo no ano 2005 as actividades que considera do seu interese actuando como propietarios a todos os efectos sobre os terreos ao seu dispor.
Desde que se realizou a reforestación en 1986 da Sección A do monte e, desde que en 2007 se repoboou tamén a Sección B, a paisaxe de Penarrubia mudou radicalmente segundo podemos constatar nestas fotografías tomadas respectivamente na primavera de 1981 e no verán de 2018.
Na primeira delas, vemos como existen aínda na Serra do Medio e na Ramalleira varias searas sementadas de cereal ou a barbeito e como o resto do monte, dominado pola matogueira, carece de arborado agás nos soutos de Painzal e como, na segunda fotografía, se estendeu case uniformemente a masa forestal con predominio das coníferas nas parte alta e media do monte e das caducifolias na súa parte baixa. Tamén observamos como comeza por parte dalgúns veciños a plantación de eucalyptus nitens.
Na primeira das fotografías tamén podemos observar a impoñente Pena de Painzal, cuxa visión constante desde Penarrubia destacou coa súa presenza, en tempos pasados, nos recordos paisaxísticos da vida dos que vivíamos con anterioridade a que a nova vexetación a ocultase da vista.
Extinción do convenio
Con data de 24 de abril de 2019, extinguiuse o convenio existente coa Consellería de Medio Rural para a xestión da plantación dos piñeiros da sección A, que foran adquiridos en poxa por Maderas Villapol uns meses antes. A resolución da extinción publícase no DOG do 13 de marzo de 2020, case un ano despois da súa efectividade xurídica.
